Informatievaardigheden: Onderwerp afbakenen

Na de oriëntatiefase (Oriënteren op een onderwerp) heb je een beter beeld gekregen van de mogelijkheden van je onderwerp, zoals:

• Wie zijn de hoofdrolspelers binnen je onderwerp?
• Waar en wanneer speelt het onderwerp zich af?
• Wie zijn de belangrijkste auteurs die over dit onderwerp schrijven?

Om tot een goede afbakening van je onderwerp, en uiteindelijk een goede tekst, te kunnen komen, heb je een heldere probleemstelling en invalshoek nodig. Deze stellen je in staat een selectie te maken uit alle informatie die over een onderwerp beschikbaar is. Het formuleren van een goede probleemstelling vereist vaak veel denkwerk en dus tijd. Maar het loont beslist de moeite om juist hiervoor tijd uit te trekken; de probleemstelling vormt het fundament voor je onderzoek. Bovendien bespaart een heldere probleemstelling je uiteindelijk ook tijd, omdat je op basis hiervan doelgericht te werk kunt gaan.

Doorgaans mondt wetenschappelijk onderzoek uit in een tekst. Een goede tekst heeft een duidelijke invalshoek; het perspectief van waaruit het onderwerp wordt benaderd. Deze invalshoek helpt de auteur bij de selectie van materiaal en bij het schrijven van een samenhangende tekst. 

Raadpleeg voor meer informatie over probleemstelling en invalshoek 

In dit voorbeeld laten we zien hoe je een onderwerp specifieker kunt maken:

• Onderwerp (bestaat uit een deel wat, waar en wanneer): industrialisatie in Nederland in de 19e eeuw.
• Het onderwerp is nog te breed en levert te veel treffers op. Je maakt de periode en plaats specifieker: opkomst van de industrie in de 2e helft van de 19e eeuw in de provincie Groningen.
• Dit onderwerp kan nog specifieker (onderwerp, plaats en periode): opkomst van de strokartonindustrie in Oost-Groningen tussen 1870-1900.
• Ten slotte maak je onderwerp en gebied nog specifieker: sociale omstandigheden van ongeschoolde arbeiders in de strokartonindustrie in Oude en Nieuwe Pekela tussen 1870-1900.

Meestal lukt het niet om precies die literatuur te vinden die jouw onderzoeksvraag beantwoordt. Het is de bedoeling om met behulp van de literatuur zelf verbanden te leggen en argumenten te vinden om je onderzoeksvragen te beantwoorden.